Маунтинбайк

Тау велоспорты (ағыл.тілінен Mountain bike – маунтинбайк) – арнайы жабдықталған тау немесе гибридті жол велосипедін пайдалана отырып, әдетте өрескел жерлерде велоспортты қамтитын экстремалды спорт түрі.

Тау велосипедінің ең алғашқы мысалдарының бірі - 1896 жылы Йеллоустоунға Буффало сарбаздарының экспедициясы. 1940 жылдары тау велосипеді дербес спорт түріне айналды, ал бірінші чемпионат 1950 жылы өтті. 1955 жылы Ұлыбританияда алғашқы тау велошабандоздарының қауымдастығы, Rough Stuff Fellowship құрылды. 1980 жылдары бұл спорт түрі АҚШ-та да дами бастады және онда бірден бірнеше қауымдастықтар пайда болды.

Жалпы, тау велоспорты төрт санатқа бөлінеді: кросс-кантри, шапшаң түсу, фрирайд және триал/жолда жүру. Әрбір санаттың өзіндік ерекшеліктері бар. IMBA (International Mountain Bicycling Association) деп аталатын халықаралық тау велошабандоздарының қауымдастығы бар.

Тау велоспорты – жеке спорт түрі. Ол төзімділікті, басқару қабілетін, велосипедті жөндеуді және өзіне сену қабілетін талап етеді; онымен ауладан қара жолға дейін барлық жерде айналысуға болады, бірақ көбінесе тау велошабандоздары жолсыз, нашар қара жолдарды немесе ормандар, таулар мен өрістер арқылы тар жолдарды таңдайды.

МАУНТИНБАЙК ЖАРЫСТАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ 

Кросс-кантри 

 Ұзақ қашықтыққа ойлы-қырлы жерлерде өтетін маунтинбайк жарысының түрі. Ол Олимпиада Ойындарының бағдарламасына енгізілген маунтинбайктың ең көп тараған түрі. Атақты экстремалдылардың барлығы дерлік осы спорт түрінен шықты. Кросс-кантри жарысын өту үшін спортшыға жақсы төзімділік, күш және үлкен ерік-жігер қажет, ал жабдықтан - дулыға, контакт педальдары мен вело аяқ-киім, ылғал сіңіретін киім, қолғап және көзілдірік керек.

Апхилл 

 Ағылшын тілінен аударғанда «жоғарыға шығу» дегенді білдіреді. Бұл маунтинбайк жарысының түрі жоғары жылдамдықпен таудың баурайында велосипедпен жүруді қамтиды. Спортшыға үлкен жүк түсетіндіктен, салмағы 10 кг-нан аспайтын жоғары көтерілетін жеңіл велосипед қолданылады. Жабдықтың салмағын азайту үшін ешқандай аксессуарлар, соның ішінде қорғаныс құралдары пайдаланылмайды.

 Даунхилл 

 Бұл керісінше, таудан жылдамдықпен төмен қарай түсу. Бұл маунтинбайк жарысының түрі тау шаңғысынан алынған және ең қысқа мерзімде жылдамдықпен төмен түсуді қамтиды. Осы мақсатта екі амортизаторы және күшті ілгегі бар 20 кг-ға дейін ауыр салмақты велосипедтер қолданылады.

Велосипедтің осындай үлкен салмағына байланысты оны бастапқы нүктеге дейін көтеру өте қиын. Сондықтан бұл маунтинбайк түрі бойынша жарыстар тау шаңғысы курорттарында жиі өткізіледі, олардың беткейлері көтергіштермен жабдықталған. Өрмелеу кезінде спортшылар өздерімен қосымша ештеңе алмайды, тіпті судың қоры еңістің етегінде қалады. Өйткені, кез келген жағдайда түсуде алаңдауға болмайды.

Жабдықтардың ішінен шлем-маска, қорғаныс қабығы, тізе мен жіліншікті қорғау, қолғап, кейде соққыға төзімді пластиктен жасалған қорғаныс етік қажет.

 Фрирайд 

Бұл термин максималды үдеу кезінде таудан кез келген жолды ұстанбай еркін түсуді білдіреді. Бұл маунтинбайк түрі үшін салмағы 17-20 кг болатын екіаспалы велосипед, сондай-ақ жабдықтардан - беті толық жабылатын шлем, дененің барлық бөліктеріне арналған қорғаныс, гидравликалық жүйесі бар рюкзак қажет. Және, әрине, төзімділік пен альпинизм дағдылары қажет.

 Триал 

Бұл әр түрлі кедергілерді еңсеретін маунтинбайк түрі, мұнда спортшыдан айтарлықтай шеберлік көрсету талап етіледі: биіктіктен секіру, артқы дөңгелекке міну, аяқтарын жерге тигізбей тұғырға көтерілу және т.б.. Сонымен бірге мәреге бірінші келу керек. Кедергілерден өту техникасын төрешілер жіті қадағалайды.

Триалға арналған тау велосипеді - төмен, қатты және жеңіл жақтаумен, қысқартылған артқы тіректермен және жиі ер-тұрмансыз. Дөңгелектер кең және жеңіл, амортизациялық шанышқыларының болуы міндетті болып табылады. Мұндай велосипедтердің салмағы аз (9 кг-ға дейін), кейде олардың күшіне теріс әсер етеді. Жабдықтардан жеңіл дулыға, жіліншік, қолғап және кең табаны бар кроссовкалар қолданылады.